Friday, August 27, 2010

ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္း (အပိုင္း-၃)

 အခန္း (၃)

ရခိုင္သာျခင္းစပ္ဟန္မ်ား (၁)

တစ္ပါဒေခၚ တပိုဒ္ကို အကၡရာေလးလံုးစီ သတ္မွတ္ထားသည္။ ပါဠိသဒၵါက်မ္း႐ို႕၌ကား ထိုသို႔သတ္မွတ္မႈမဟိေခ်။ အကၡရာအေပါင္းကို “ပဒ” ဟူ၍သာ ဆိုလီသည္။ “ပဒ”အေပါင္းကို ဝါက် (စကားခြန္း) ဟူ၍ဆိုသည္။ ထိုေၾကာင့္ ေလးလံုးတပါဒမွာ ထိုဖြဲစပ္နိန္ေသာ စာပိုဒ္ကိုလိုက္၍ သတ္မွတ္ျခင္းသာျဖစ္သည္။

ယင္းသို႔ေလးလံုးတပါဒကို တပုဒ္က်စီကံုး၍ ပါဒေပါင္း မ်ားစြာဖြဲ႔စပ္ ဆက္စပ္ထားျခင္းကို စာပိုဒ္ဟုေခၚတြင္လီသည္။ အေၾကာင္းအရာတခုလံုးကို ယင္းသို႔တပိုဒ္သီးသီးျဖင့္ သီကံုးလွ်င္ “ဧကပိုဒ္” ဟုေခၚသည္။ ပိုဒ္ ပိုဒ္ျပဳ၍စီကံုးလွ်င္ “ပိုဒ္”စံုမည္လီသည္။ ယင္းသို႔စပ္ရာ၌ ေဖာ္ျပပါသံုးပါ၏ကာရန္တစံုယူပံုမွာ ေအက္ပါအတိုင္းျဖစ္လီသည္။

(က) အၾကြင္းထားေပ၊ စကားေနေသာ္၊ ၾကားေလသသူ (၄-၃၂)
(ခ) ေဗာဓိမ႑ိဳင္၊ ခန္းဝါပိုင္ေက၊ ခ်က္႐ိုင္ျပည့္စံု (၄-၃-၂)
(ဂ) တီတီနကၡတ္၊ ႀကံဆံုးျဖတ္၍၊ ပါဒ္ဗဇနာ (၄-၃-၁)


ဤသို႔ဥပမာေဖာ္ျပခ်က္ကို စာလံုးမည္းျဖင့္ျပထားသည့္အတိုင္း (ေပ-ေန-ေလ) စတုတၳအကၡရာႏွင့္ တတိယအကၡရာကို၎၊ တတိယအကၡရာႏွင့္ စတုတၳအကၡရာကို၎ ကာရန္ (ေန-ေပ-ေလ) ဟူေသာ “ေအ” ကာရန္ဆက္စပ္ထားလီသည္။ အတိုေကာက္အားျဖင့္ (၄-၃-၂) ဟုမွတ္ႏိုင္သည္။

သို႔ေသာ္ထိုစပ္နည္း (က)တြင္ (ၾကား-ကား) ကားႏွင့္ထားသည္ ပါဒအတြင္၌ကာရန္ယူႏိုင္ ဆက္စပ္ႏိုင္၊ ထပ္ႏိုင္သီး၏။ ဤသို႔ထပ္ႏိုင္မႈမ်ဳိးပါသည္ကို “ဝမ္းတြင္းကာရန္” ဟူ၍လည္းေခၚတြင္လီသည္။ (ခ)စပ္နည္း၌ကား ထိုသို႔ဝမ္းတြင္းကာရန္မပါေပ။

ရခိုင္သာျခင္းစပ္ဟန္ (၂)

ထို္႔ေၾကာင့္ (ခ)နည္းထက္ (က)နည္းမွာ ကာရန္ႏွစ္မ်ဳိးစပ္ဆိုမႈဟိသည္အတြက္ ထူးသလိုျဖစ္နိန္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း အမွန္မွာ သံုးပါဒကာရန္တစ္စံုစပ္နည္းသာ ျဖစ္လီသည္။

(ဂ)စပ္နည္းကား (ကၡတ္၊ ျဖတ္၊ ပါဒ္) ကို “အက္” ကာရန္ျဖင့္ဆက္စပ္ထားသည္။ (၄-၃-၁) စပ္နည္းဟူ၍ အတိုေကာက္မွတ္သားထိုက္ေပသည္။

ဤအတိုင္း (၁) –(၄-၃-၂) စပ္နည္း။ (၂) – (၄-၃-၁)စပ္နည္းက်စြာ ကာရန္မ်ား (ကာရန္ ၆၄- မ်ဳိးဟိသည္) ျဖင့္ စပ္ဆိုလားႏိုင္လီသည္။

ကဗ်ာဖြဲ႔နည္းက်မ္း႐ို႕၌ (က) စပ္နည္းကို “မန္းက်ဥ္း႐ြက္ထပ္” ၊ “သံုးခ်က္ညီနဘီ”၊ “သက္သီႏွက္သံုးခ်က္ညီ” စပ္နည္းဟူ၍ အမ်ဳိးမ်ဳိးပီၾကသည္။ (ခ) စပ္နည္းကို “သံုးခ်က္ညီ”၊ “လႊာခ်င္းသံ သံုးခ်က္ညီ” စပ္နည္းဟူ၍ဆိုထားလီသည္။ (ဂ) စပ္နည္းကို “သံုးခ်က္ညီ ႐ိုး႐ိုး” စပ္နည္းဟူ၍ပင္ အမည္မွည့္ေခၚထားသည္ကုိ တြိ႔ႏိုင္ေပ၏။


ဤ (က) ႏွင့္ (ခ) ႏွစ္နည္းမွ ျဖာထြက္၍ (၁) ၄-၃-၂ စပ္ဆိုနည္းကိုခြဲလိုက္လွ်င္ ႏွစ္ပါဒကာရန္တစံုစပ္နည္း ႏွစ္မ်ဳိးထြက္လာလီသည္။ ၄-၃ စပ္နည္း ၃-၂ စပ္နည္း
ဟူ၍ျဖစ္လာသည္။

တဖန္ (၂) ၄-၃-၁ စပ္နည္းကိုခြဲလိုက္လွ်င္ ၄-၃ ႏွစ္ခုကိုတူရာေပါင္းၿပီး၊ ၄-၃၊ ၃-၂၊ ၃-၁ စပ္နည္းဟူ၍ သံုးမ်ဳိးျဖစ္လာသည္။

ထို႔ျပင္ ေအာက္ပါကဲ့သုိ႔စပ္ႏိုင္သည့္ (၄-၁) စပ္နည္း (၄-၂) စပ္နည္းမ်ဳိးလည္းရႏိုင္သီး၏။
ဥပမာ။
(ဃ) အနာမဲ့ေၾကာင္း၊ ေကာင္းလွဴစီခ်င္ (၄-၁)
(င) ဝါဆိုမာသ၊ သံုးလလံုးလံုး (၄-၂)
ဤ(ဃ)နည္းကို “ထိပ္ခ်င္းတိုက္”၊ “ဦးတိုက္”၊ “ေတ့ဆက္”စပ္နည္းဟု အမည္ပီးထားၾကသည္။ (င) နည္းကို “ရထားၿပီး”၊ “ဘီးလူရယ္”စပ္နည္းဟူ၍ ဆိုထားၾကလီသည္။

ယင္းႏွင့္ေပါင္းလွ်က္ ႏွစ္ပါဒကာရန္တစ္စံုစီယူစပ္နည္းကို (၅) မ်ဳိးရဟိႏိုင္လီသည္။ ကဗ်ာ႐ို႕၌ ဤငါးနည္းထက္ပို႔၍ မရယာဟုဆိုထားၾကလီသည္။

သို႔ေသာ္လည္း ရခိုင္စာဆို သာျခင္း၊ ကဗ်ာ၊ ပ်ဳိ႕စပ္နည္း႐ို႕၌ (၃-၃) စပ္နည္းကိုတြိ႔ရသီး၏။
ဥပမာ။
“တုမဟိေက၊ ကရဝိေဖာင္ပ်ံ၊ ငွက္အသံသို႔” ဟူ၍ လွီေလွာ္သံဖြဲ႔ကိုတြိ႔ရလီသည္။
“ဇ႐ံုႀကီးနန္႔၊ သံုးခြက္ပီးမည္၊ တန္တန္ (ေတးကဗ်ာ) ”
ထိုေၾကာင့္ ဤနည္းပါဆိုပါက (၆)နည္းရေခ်မည္။ အားလံုးကိုၿခံဳ၍ ရခိုင္လိုေလးလံုးပါဒညီ ကာရန္စပ္ဆိုရာ၌ သံုးပါဒကာရန္တစ္စံုယူစပ္နည္း၌ ႏွစ္မ်ဳိး၊ ႏွစ္ပါဒ ကာရန္တစ္စံုယူစပ္နည္း၌ (၆)မ်ဳိးအားျဖင့္ စုစုေပါင္း (၈) နည္းထိစပ္ႏိုင္ေၾကာင္း ထင္႐ွားလီသည္။

(က) ပံုကိုဖတ္႐ႈပါ

(က) ႏွစ္ပါဒကာရန္တစံုစီယူ၍စပ္ပံုနည္းျပ





ရခိုင္သာျခင္းစပ္ဟန္ (၃)

ရခိုင္သာျခင္းစပ္ဟန္ စပ္နည္းထူးျခားခ်က္

ရခိုင္သာျခင္းစပ္နည္းသည္လည္း ေဖာ္ျပပါ (၄) လံုးတစ္ပါဒစီ ကာရန္ယူစပ္နည္းႏွင့္ ႏွီးေႏွာလွ်က္ဟိသည္။ ထိုေၾကာင့္ ေဖာ္ျပခၿပီးေသာ စပ္နည္း (ဂ) နည္းပံုစံကိုပင္ စပ္ဆိုၾကသည္ကို တြိ႔ႏိုင္၏။ ထိုတြင္ (၃) ပါဒကာရန္တစ္စံုစီယူနည္းႏွစ္မ်ဳိးကိုလည္း လက္မ႐ႊတ္တမ္းစပ္ဆုိၾကရာ အနည္းအပါးကို သာဓကျပလို၏။

(ခ) ပံုကို႐ႈပါ

(ခ) သံုးပါဒကာရန္တစ္စံုစီယူ၍စပ္ပံုနည္းျပ





သံုးပါဒကာရန္တစ္စံုစီယူစပ္ဟန္မ်ား

(က) ၄-၃-၂ စပ္နည္း

၁။ ဂဏွာဇာလီ၊ ညာမဒီႏွင့္၊ သာကီမဟာ (ေဝႆႏၱရာသာျခင္းမွ)
၂။ ပညာထြန္းေျပာင္၊ ေမာင္သာေအာင္ေလ၊ ႀကံေဆာင္႐ံုးစု (ဒမၼိကသာျခင္းမွ)
၃။ အထူးမျမင္၊ တရပ္ခြင္က၊ တပင္သရက္ (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)

(ခ) ၄-၃-၁ စပ္နည္း

၁။ ဘက္မေပၚႏိုင္၊ စၾကာပိုင္၍၊ ၿပိဳင္သူ႐ႈံးလို႔ (ဥဒိႏၷသာျခင္းမွ)
၂။ ေဝသန္မဒီ၊ ေဆြသာကီတို႔၊ ခ်ီကာလွမ္းေက (ေဝႆႏၱရာသာျခင္းမွ)
၃။ ဒြါရာဝတီ၊ တိုင္းဌာနီသို႔၊ ခ်ီလာၾက၍ (ကဥၹနေဒဝီသာျခင္းမွ)

ထူးျခားေသာ ၾကားညွပ္ကာရန္ယူနည္း

ယင္းသို႔စပ္နည္းအျပင္ အသံခ်ရပ္၍မရႏိုင္သလို စပ္ဆိုျခင္းမ်ဳိး႐ို႕၌လည္း ဟိပါသီး၏။ ထိုသို႔စပ္ရာ၌ ကာရန္ယူထူးျခားခ်က္ဟိလီသည္။

(၁) သံုးပါဒတစ္စံု။ (၂) ေလးပါဒတစ္စံု။ (၃) ငါးပါဒတစ္စံု ထိလည္းစပ္ဆိုခၾကသည္။ ထိုသို႔စပ္ဆိုခ်က္မ်ားမွာ ႐ြတ္ဆိုမႈ၏ အသံတန္႔ရပ္၊ ျဖတ္နားရာကိုလိုက္၍ စပ္ဆိုျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ယခုစပ္နည္းသံုးမ်ဳိး၏ စပ္ဟန္ကာရန္သြယ္နိန္ပံုနည္းကုိ တစ္ခုစီေဖာ္ျပရမည္ပင္ျဖစ္၏။

ယခုေဖာ္ျပလတၱံ႕ေသာသုံးနည္းစလံုးသည္ အခံကာရန္ေနာက္ အလယ္ၾကားညွပ္ပါဒပိုမ်ားပါဟိ၏။ အခံႏွင့္ အအုပ္ၾကားတြင္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာကဲ့သို႔ ျဖစ္နိန္၏။ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ တစ္ခု၊ ႏွစ္ခု၊ သံုးခု ထိပါနိန္သည္ဟုဆိုႏိုင္၏။ ၎အျပင္ ခြ တေထာက္၊ ႏွစ္ေထာက္၊ သံုးေထာက္ထိဟိနိန္၏။

ျပန္ကာဟပ္လွ်က္၎၊ ဇရက္ခုန္ဟန္၎၊ ျခသၤီးလည္ျပန္ဟန္၎၊ စပ္ဆိုျခင္းလည္းျဖစ္၏။ ႀကိဳက္ေတပိုင္အမည္ပီးၾကကုန္။) ထုိေၾကာင့္ မည္သို႔အမည္ပီးၾကရအံ့နည္း။ တစ္ခြင္လွ်ာ၊ ႏွစ္ခြင္လွ်ာ၊ သံုးခြင္လွ်ာ ဟူ၍အမည္ပီၾကရမည္ေလာ။ သို႔မဟုတ္ ေမွ်ာ့တကိုက္စသည္ျဖင့္၎၊ ခြါတစ္ေထာက္စသည္ျဖင့္၎၊ တျပန္ကြိ႕ကာဟပ္စသည္ျဖင့္၎၊ သမင္လည္တဆစ္ကြိ႔စသည္ျဖင့္၎ ပီးရအံ့ေလာ။ ႀကိဳက္ေတပိုင္ ပီးႏိုင္ၾကေပသည္။

ရခိုင္သာျခင္းစပ္ဟန္ (၄)

ရခိုင္အဖြဲ႔အႏြဲ႔႐ို႕တြင္ လွ်ဳိးလိုက္ (သွ်ဳိးလိုက္) ရတုဖြဲ႔ပံုဖြဲ႔နည္းျဖစ္ေၾကာင္း “သိန္ကန္မိန္တြင္ခ်ီ” သွ်ဳိးလိုက္ရတုကိုေလ့လာၾကည့္က သိႏိုင္သည္။

ထူးျခားေသာ ရခိုင္သာျခင္းစပ္နည္း (၃) မ်ဳိး

စပ္နည္း (၁)

အလယ္တစ္ပိုဒ္ညွပ္ေသာ သံုးပါဒတစ္စံုလိုင္(လည္)ျပန္စပ္နည္း
၁။ ႐ြက္ေဟာင္းညွာႀကြီ၊ (႐ြက္သစ္ႏုလို႔)၊ ညြန္႔ဖူးစီေက၊ (ဓမၼဝိဇယသာျခင္းမွ)
၂။ သီတာတ႐ိုး၊ (ကၽြတ္ကၽြတ္ဆူေက)၊ ယက္ျဖဴမိုးလို႔ (သတၱာႏုသာျခင္းမွ)
၃။ လႊဲငင္ႀကိတ္ႀကိတ္၊ (ညဥ့္ဗဟိုမွာ)၊ သားကိုသိပ္လို႔ (ဂုတၱိလသာျခင္းမွ)
၄။ ဆန္အိတ္ကိုထုတ္၊ (ဘုိးသူေတာ္ေလ)၊ ခုခါလုပ္ေက (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
၅။ ေမာင္ေတာ္ဘုရား၊ (ႏွမပ်ဳိကို)၊ လိုပါေလာတည္း (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)

စပ္နည္း (၂)

အလယ္ပိုဒ္ညွပ္ေသာ ေလးပါဒတစ္စံုလိုင္(လည္)ျပန္စပ္နည္း
၁။ လႊဲင္ႀကိတ္ႀကိတ္၊ (မငိုစီလို၊ သီဆိုျခင္းေလ)၊ သားကိုသိပ္လို႔ (ပဋာစာရီသာျခင္းမွ)
၂။ ေနလတႏႈံး၊ (ဘက္မေပါႏိုင္၊ စၾကာပိုင္၍)၊ ၿပိဳင္သူ႐ႈံးလို႔ (ဥဒိႏၷသာျခင္းမွ)
၃။ အမွန္ငါဆိုက္၊ (တၾကင္ၾကင္ေလ၊ ႏႈတ္တင္ဆက္ေက)၊ မခက္ျဖစ္လို႔ (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
၄။ မၾကင္လိုက္ရ၊ (ေမသုဝဏ္မွာ၊ ေ႐ွးကံဆိုးေက)၊ က်ဳိးမလွလို႔ (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
၅။ စေႏၱ႐ုပ္ပြါး၊ (ဓာသရိကို၊ ေစတီသက္ေက)၊ ျမတ္ကိုယ္စား၌ (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
၆။ ဣဒၶိေတဇာ၊(ေရာင္ေျခာက္သြယ္ေက၊ စြယ္ေတာ္ၿဖိဳးေဝ)၊လည္႐ိုးေတာ္၏ (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
မွတ္ခ်က္။ ။ ၾကားညွပ္ကဗ်ာကိုလည္း ကာရန္ခ်င္းစပ္ရန္လိုသည္။ (ဝါ) ဆက္စပ္လီသည္။

စပ္နည္း (၃)

အလယ္သံုးပိုဒ္ညွပ္ေသာ ငါးပါဒတစ္စံုလိုင္(လည္)ျပန္စပ္နည္း

၁။ ပင္ရင္းပင္ေအာက္၊ (ေဝသန္မဒီ၊ ေဆြသာကီတို႔၊ ခ်ီကာလွမ္းေက)၊ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ (ေဝႆႏၱရာသာျခင္းမွ)
၂။ မွီကာဝါကပ္၊ (သုတၱံအဘိဓမၼာ၊ ဝိနယာဟု၊ သံုးျဖာလာသည္)၊ ပိဋကတ္ႏွင့္ (မယားလုသာျခင္းမွ)
၃။ တိတ္ပါငါ့သား၊ (ခဲဝါျမည္သံ၊ တညံညံကို၊ သက္ႏွံနားမွာ)၊ မၾကားလီလား (ဂုတၱိလသာျခင္းမွ)
၄။ အာကာစိုးကြပ္၊ (ဆင္ယာည္ျမင္းယာည္၊ ရထားယာည္ကို၊ စိုးပုိင္သသည္)၊ ေလာကနတ္ေလ (မယားလုသာျခင္းမွ)
၅။ ေတာင္ညာစံသီး၊ (မဒုမၼဏီ၊ စံုအညီေလ၊ ဂုဏ္သိမ့္ျမင့္ေက)၊ မင္းသမီးကို (မယားလုသာျခင္းမွ)

ကာရန္လြပ္စပ္သည္မ်ားေလ့လာတြိ႔ဟိခ်က္

ေဖာ္ျပပါထူးျခားေသာ (၁) (၂) (၃) စပ္နည္းမွာ ရခိုင္သာျခင္းစပ္နည္းပင္ကိုယ္မူဟန္ လည္းျဖစ္သည္။ ရခိုင္မူပိုင္တီထြင္ဆန္းသစ္ခ်က္ဆိုကလည္း မမွားေခ်။

၁။ ေတာသံလည္းက်ဴး၊(ဝါေယာေမေလ)၊ ေတာင္လီျဖဴးလို႔ (ဓမၼဝိဇယသာျခင္းမွ)
၂။ ၾကင္သူေယမေရာက္၊ (ႏွမျဖဴေလ)၊ ညႈိးပိန္ေျခာက္လို႔ (ရာသီဖြဲ႔သာျခင္းမွ)
၃။ အပူမမွ်၊ (ငါ့သည္းအူမွာ)၊ ႀကံဳျပန္ရလို႔ (ေကာ္ကာႏုသာျခင္းမွ)
၄။ ဘုန္းကံႀကီးျငား၊ (ေမာင္လုလင္ေက)၊ ႐ွင္မင္းသားလည္း (ကဥၹနေဒဝီသာျခင္းမွ)
၅။ ေပ်ာ္စရာတေၾကာင္း၊ (ေမ႐ို႕မွာေလ)၊ ေဖာ္အေပါင္းႏွင့္ (သာစြေလသာျခင္းမွ)

ယခုေဖာ္ျပၿပီးေသာ ရခိုင္သာျခင္းစပ္နည္းမ်ဳိး၌-
၁။ ေလးလံုးႏွစ္ပါဒ ႏွစ္စံုစပ္နည္း---------------------------၆ မ်ဳိး
၂။ သံုးခ်က္ညီစပ္နည္း------------------------------------၂ မ်ဳိး
၃။ အလယ္တပုိဒ္ညွပ္စပ္နည္း------------------------------၁ မ်ဳိး
၄။ အလယ္ႏွစ္ပိုဒ္ညွပ္စပ္ညန္း-----------------------------၁ မ်ဳိး
၅။ အလယ္သံုးပိုဒ္ညွပ္စပ္နည္း----------------------------၁ မ်ဳိး
(လိုင္(လည္)ျပန္စပ္နည္း ၃- မ်ဳိးေပါင္းေသာ္ စပ္နည္း ၁၁ နည္းရသည္။

မွတ္ခ်က္။အလႊဲမေယွာင္သာ ကာရန္လြတ္စပ္နည္းပါဆိုလွ်င္ ထိုထက္ပိုလြန္ေသာ စပ္နည္းမ်ားရႏိုင္ပါသည္။

-------------------------
(အခန္း (၄) ကိုဆက္လို႔ေဖာ္ျပပီးလားပါေမ။

ဝန္ခံခ်က္။ ။ ရခိုင္သမိုင္းသုေတသီ အသွ်င္စကၠိႏၵ၏ “ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာမ်ား” (အမွတ္ ၄၄၊ ၃၆ လမ္း၊ ျမန္မာေၾကာ္ျငာပံုႏွိပ္တိုက္မွ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ထုတ္ဝီ) စာအုပ္မွ ထုတ္ႏႈတ္လို႔ ကိုယ့္ပိုင္စာ ကိုယ္ပိုင္ဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုထားပါသည္။

No comments:

Post a Comment