အစိေကခါဆိုခ မွတ္မိသမွ် ကဗ်ာေခ်တိ (၂)

ေမာင္ထမ္းပီးေမ
--------------

သစ္ညိဳေလ…
ေတာင္ေခါင္း ေတာင္ခေမာင္းမာ
ထင္းေရာင္းခ်ဳိးခါ ထင္းလႈိင္းေဂါင္းတင္
နပူဝင္ေက ေမညင္ေညာေမ
ေတာသစ္ပင္ကို ေမပင္ပန္းဖို႔
ေမာင္ထမ္းပီးေမ ပုေသွ်။
-----------------------

၁။ ထင္းေရာင္း- သစ္ပင္အေျခာက္။
၂။ နပူဝင္- အပူမိျခင္း။
၃။ ေမ+ညင္ေညာ- ေမ၊ မိန္းမကိုညႊန္းေရနာမ္စား။ ညင္ေညာ-ဖ်ားနာျခင္း။
(နင္ဖ်ားနာ၊ နိန္မေကာင္းျဖစ္လိမ့္ေမ လို႔ဆိုလိုသည္။)

ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္း (အပိုင္း-၆ နိဂံုး)

အခန္း (ခ)

သံုးပါဒတစ္စံုစပ္နည္မ်ား

(၁) သံုးပါဒလံုးကာရန္ခ်ိန္ဆက္ေသာ သံုးခ်က္ညီစပ္နည္းမ်ား

--ပထမပါဒ--------------------------ဒုတိယပါဒ----------------------------တတိယပါဒ

---၃------------------------------------၃--------------------------------------၃

သရက္ပင္---------------------------သဇင္ပန္း-----------------------------လွမ္းဆြတ္

---၃------------------------------------၄----------------------------------------၃

ပိုး႐ႊီေတာင္---------------------------ဖိုးေခါင္းလည္းက်ဴး-------------------ေမလည္း႐ူး

---၃-------------------------------------၄---------------------------------------၄

ညီမငယ္------------------------------ေမာင္ငယ္တစ္ခု---------------------တိုင္ပင္ျပဳေရ

က်ီးသႏၱာ-----------------------------ပ်ံကာဝဲေက---------------------------ရမ္းၿဗဲ့ကၽြန္းက

ဝရာဇ္ေတာင္-------------------------ေညာင္ေခါင္းဝက---------------------မိုးကိုတ,လို႔

---၃--------------------------------------၅---------------------------------------၃

လက္မွာဝတ္--------------------------လက္စြပ္ေခ်တေျခ-------------------ေပ်ာက္ခေရ

---၄--------------------------------------၃----------------------------------------၃

အေနာက္ဖေလာင္း-------------------ပင္းဝါေခ်ာင္း--------------------------ရီေကာင္းစီ

----၄--------------------------------------၃----------------------------------------၄

ဝမ္းခဲဝမ္းနာ---------------------------မေထာင္းတာ-------------------------တခါလာလတ္

ကုလားပုဇြန္----------------------------ဆားငငန္------------------------------ၾကာဇံမစား

လက္ကိုေခါင္းတင္----------------------ဖြဲမီးကင္-------------------------------႐ွင္႐ွင္လည္းကၽြီး

---၄----------------------------------------၄------------------------------------------၃

ငွက္ေယာင္က်ီးေယာင္------------------အေတာင္မေပါက္---------------------ပ်ဳိင္မေရာက္

ယိုးဒယားက-----------------------------ၾကက္မဝယ္ခ--------------------------စ်ီးတန္က

စံညွင္းပလီ-------------------------------ပလီစံေက်ာ္---------------------------မႈတ္လို႔ေခၚ

အုန္းပင္ထက္က-------------------------ဘုန္းမင္းငွက္ေခ်----------------------ျမည္လတ္ေတ

အသူ႔ေသွ်ခါ------------------------------ပင္လယ္နားမွာ-----------------------ကစပ္ေဖာ္

တံုးႀကီးေအာက္က-----------------------လိုက္ေျပာက္သေင-------------------ကိုက္လတ္ေတ

----၄------------------------------------------၄----------------------------------------၄

အိမ္ကိုလည္းေရာက္-------------------မိုးလည္းေသာကေက-----------------ေကာက္ကရီေကာက္

ႏွင္းၿမိဳင္ၿမိဳင္ေက------------------------ေတာင္က်ဳိင္ၾကားက------------------ကၽြဲေက်ာင္းလားေရ

ဖခင္ရင္သြီး-----------------------------အမိမြီးေက----------------------------သမီးလွေယ

႐ွိတခြင္ကို------------------------------မီးလွ်င္တိုက္ေမ-----------------------လာလီေရေလ

----၄-----------------------------------------၄----------------------------------------၅

တျပာျပာေက---------------------------လင္းျပာစိုးေက------------------------ၾကာ႐ိုးတံဘက္ေလ

-----၄-----------------------------------------၅---------------------------------------၃

ဘီးဘိုးအိုင္အင္း-------------------------သေပါ့စာပင္ရင္း----------------------ဓားတစင္း

----၅------------------------------------------၃---------------------------------------၂

ပတၱိလိေခ်ာင္းဖ်ား-----------------------မွ်ားတန္းခ်----------------------------ပစ္ခ်

ဒါ႐ွိဖေစာင္းကန္း-------------------------နပူလွန္း------------------------------ဒါန္းေစာင္

-----၅----------------------------------------၃-------------------------------------၄

တဖက္ေကလိမၼာ-------------------------ခြီးပညာ------------------------------လာရာလာလတ္

ေဒါင္းေျပာက္ေကႏွစ္ေကာင္-------------အိုးမွာေလာင္------------------------ကုန္ေအာင္မစား

ထပိန္ခုနစ္ေထာင္------------------------မီးနန္႔ေလာင္-------------------------ျခဳပ္ေစာင္မတပ္

----၅----------------------------------------၄--------------------------------------၅

လင္းကြက္ေခ်စိန္ေဒါင္-------------------နားေဒါင္းေျပာင္ေက-----------------ကုန္ေအာင္နဂါးရစ္

----၆----------------------------------------၃--------------------------------------၄

ပဝါေျပာက္ေခ်လိုင္ခ်ဳိင္-------------------ပန္းကံုးကိုင္--------------------------ကယိုင္ကပါး

----၆-----------------------------------------၄--------------------------------------၃

မကၠလာလည္းတထည္-------------------ေသွ်ာ္လည္းတထံုး-------------------ေနာက္ကဖံုး

----၆------------------------------------------၄-------------------------------------၄

သားလွယေယေမာင္ေသွ်----------------ပုခြက္ေယမွာ--------------------------အိပ္ပါလင့္ေလ

ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္း (အပိုင္း-၅)

အခန္း (၅)

ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္ဟန္အမူနာမ်ား

လံုးဝကာရန္ထပ္သည္လည္းရႏုိင္သည္။ မထပ္သည္လည္းဟိသည္။ တစိပ္တေဒသ ထပ္သည္လည္းဟိသည္။ မထပ္သည္လည္းဟိသည္။ အကၡရာလံုးေရ ေလးလံုးတပါဒ ညီသည္မ်ား၊ မညီသည္မ်ား၊ ေလးလံုးတပါဒထက္ပိုသည္၊ ေလ်ာ့သည္မ်ားလည္းဟိေၾကာင္း တြိ႔မည္ျဖစ္သည္။

ေလးလံုးႏွစ္ပါဒတစ္စံုယူ၍ စပ္ပံုမ်ား၊ ေလးလံုးညီသံုးပါဒတစ္စံုယူ၍ စပ္ပံုမ်ား၊ ေလးလံုးေလးပါဒတစ္စံုယူ၍စပ္ပံုမ်ားေသာ္ တူညီၾကေပ၏။ လံုးေရမညီဘဲ သံုးပါဒတစ္စံု၊ သံုးပါဒတစ္စံု၊ ေလးပါဒတစ္စံု စပ္နည္းမ်ဳိးတိကိုကား ေဖာ္ျပပါအတိုင္း သိသာႏိုင္ေပ၏။

ထိုတြင္ ႏွစ္ပါဒကာရန္တစ္စံုစီစပ္နည္း၌ ဆိုလွ်င္ ရခိုင္သာျခင္းစပ္နည္း၌ ေဖာ္ျပခသည့္အတိုင္း ---“၃-၁၊ ၃-၂၊ ၃-၃၊ ၄-၁၊ ၄-၂၊ ၄-၃” စပ္နည္း (၆)မ်ဳိးလံုးပင္တြိ႔ႏိုင္ေပ၏။

ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္း (အပိုင္း-၄)

အခန္း (၄)

ကာရန္ဆက္စပ္ႏိုင္သည္မ်ား

အသံမစပ္ေသာကာရန္ (၆၄)သြယ္ဟိေၾကာင္း ေဖာ္ျပခၿပီလီယာ။ ထို႔အျပင္ ေဖာ္ျပပါစပ္နည္း႐ို႕၌ အသံကာရန္အျပင္၊ အနီးစပ္အသံကာရန္မ်ားျဖင့္လည္း စပ္ဆိုထားေၾကာင္းတြိ႔ႏိုင္ေပသည္။

ဥပမာ။ စပ္နည္း (၂) ၌-
“ဆိုက္” ႏွင့္ “ျဖစ္” ကို၎၊ “ဇာ” ႏွင့္ “ေတာ္” ကို၎၊

စပ္နည္း (၁) ၌-
“ေတာ္” ႏွင့္ “ခါ”ကို၎၊ “ရား” ႏွင့္ “ေလာ” ကို၎၊ အသံကာရန္အျဖစ္ယူထားလီသည္။

ထို႔အျပင္ စပ္နည္း (၁)၌-
“ႏု” ႏွင့္ “ဖူး”ကို၎၊ အနီးစပ္သံ သို႔မဟုတ္ သံေျပာင္းသံခြဲအျဖစ္သံုးထားသည္။

ဤသို႔လွ်င္ စပ္ႏိုင္ေသာ ကာရန္မ်ားမွာ ေအာက္၌ေဖာ္ျပထားသည့္အတိုင္း ေလ့လာႏိုင္သည္။

“အူ” ႏွင့္ “အု” ကာရန္စပ္ပံု
ဆုထူးယူေက၊ ေကာင္းမႈတို႔ေမ (ဇိသွ်င္ခိုးေက ကဗ်ာမွ)

အန္ထုတ္ျခင္း

လြပ္လပ္ေရးအႀကိဳ ေပ်ာ္ပြဲဆိုၿပီး
ေဘာလံုးတိၿပိဳင္ အၿပီးၿပိဳင္လို႔
ေပ်ာ္ပြဲ႐ႊင္ပြဲ ငြီေၾကးကုန္ၿပီး
ဗြီဒီယိုပြဲ ၿခိမ့္ၿခိမ့္သဲလို႔
ဗမာအလံ တလူလူ႐ႊင့္ထူ
“မိုက္” “ေဆာင္းေဘာ့(စ္)”နန္႔ ခြီးပိုင္အူ
အရက္ေသာက္လို႔ သူ႐ို႕ဆူ။

“လြတ္လပ္ေရးအႀကိဳ၊ လြပ္လပ္ေရးအႀကိဳ-
လြပ္လပ္ေရးအႀကိဳ” တႀကိဳႀကိဳနန္႔
ဇ,ေလးဝကို တဝမသိ
ဝ,မဟိဘဲ ဝိ,လည္းလုပ္လို႔
ပပိန္မသားတိ သူ႐ို႕ေျပာေက
သမိုင္းေၾကာင္းတိ။

ဥဂၢါပ်ံ၏ (၁၂) လရာသီဖြ႔ဲရတု

(၂) ကဆုန္
တန္းခူးကုန္ျပန္၊ တာသႀကၤန္လည္း၊ လြန္လတ္သည္။ ။ ခုဆန္းေရ-ကဆုန္လ၊ ေမာင့္ေၾကာင့္စိတ္ပူ၊ မွီးသူတ- တတနယ့္။ ။ စိမ္းေရာင္ျမ-ပင္တကာ၊ ႐ြက္သစ္ႏုေဆာင္၊ ပင္တိုင္းေျပာသည္၊ ေျခာက္ေရာင္အလွ်ံျဖာသား။ ။ ႐ႈေခ်ေသာ္- လြမ္းဘြယ္တိ၊ ကဆုန္ရီသြန္း၊ မိုဃ္းပန္းပြင့္လာဘိက။ ။ စိတ္သတိ-ညႈိးပူဆာ၊ ၿခိဳးသားကူေက၊ စိတ္ပူေရာက္ျပန္လွာ၍။ ။ ဘံုေမြ႔ရာ သလြန္ထက္၊ ညဥ့္ေလးယံမွာ၊ တယံမယ္မစက္တည့္။ ။ ႀကံေတြးဆ- ေန႔စဥ္ခါ၊ ဝတိန္တ႐ိုး၊ ပဇၨဳန္မိုဃ္းသည္၊ ၿဖိဳးၿဖိဳး႐ြာျပန္လွာ၏၊ မယ့္လြမ္းစြာကို- ေမာင္မသိ၊ ပဇၨဳန္သခင္၊ ၿပိဳးေျပာက္ဆင္ေက၊ ေကာင္းကင္လွ်ပ္ေရာက္ၿပီ့မွ်။ ။ ႐ႈၾကည့္ဘိ- ခုခ်ိန္ခါ၊ ေသာတာပန္းေလာင္း၊ ေရာင္ေမာင္းတစ္ေထာင္ျဖာသား။ ထြက္လာေရ- နီမင္းနတ္-ဣႏၵေခၚတြင္၊ ဝတိန္ခြင္ဝယ္၊ ျမင္းဆင္ရထားတပ္၍။ ။ ခ်ီတက္လတ္- မိုးေကာင္းကင္၊ ျမင္းမိုရ္လွည့္ပတ္၊ ယုဂန္ထြဋ္ဝယ္၊ ခ်ည္းကပ္လာလတ္က်င္မွ။ ။ ဘုန္းတန္း႐ွင္- ပဇၨဳန္နတ္- ျမပန္းျမပင္၊ ျမကံုးဆင္ေက၊ နတ္သွ်င္ျမင္ျပန္လတ္ေက။ ။ ဆြတ္ဆြတ္ၿပံဳးရယ္႐ႊင္၊ ဘယ္ကတင့္ဆံုး၊ မံႀကိမ္လံုးႏွင့္ပင္တည့္။ ။ ညာဘက္တြင္- စြဲးသံလ်က္၊ မိုဃ္းနတ္ဘုန္း႐ွင္၊ က-ၿမဲးဆင္သည္၊ ေပ်ာ္႐ႊင္ျမင္းႏွင့္ထြက္က။ ။ ၿပိဳးၿပိဳးျပက္လွ်ပ္ေရာင္ျဖာ၊ ကဆုန္စ-မိုဃ္း၊ ထင္ႀကိဳးသြန္းခ်လာသည္။ ။ မယ့္ကို လြမ္းရာျဖစ္ဖို႔ေလ။ ။

ဥဂၢါပ်ံ၏ (၁၂) လရာသီဖြ႔ဲရတု

(၁)တန္းခူးလ
႐ွိခိုးေတာင္းပန္၊ ဘုန္းထက္သန္ကို၊ ကၽြန္ေလွ်ာက္မည္။ ။ရတုတေပါင္း၊ ကုန္ေျပာင္းလတ္မူ၊ အတာလည္းစြန္း၊ တန္းခူးဆန္းေသာ္၊ အလြမ္းမယ့္ဝယ္ဆူခဲ့။ ခု-တူစုံမဖူးေသာ၊ သဟၤာဝတီ*၊ သူ႔ၿမီ-သူ႔ခန္းဝါက။ နီျဖဴဝါ-ပန္းမ်ဳိးစံု၊ ဆက္စာေရာက္ေထာက္၊ ျခင္းေကာက္လွမ်ဳိးၿခံဳ၍။ ။ထက္ရပ္ဘံု-လွ်ံဝါၿပီ၊ ပဇၨဳန္က်လာသို႔ ခ်ိန္ခါကို၊ လြမ္းေတာ္မမူဘိေလာ။ ။ ရပ္ဝီး-သူ႔တိုင္းျပည္ေတာရဂံုမွာ၊ ေဖာ္စံုက်ီးငွက္ ျမည္က။ စိတ္မတည္-လြမ္းေလာင္မူ၊ ေမာင္လည္းသူ႔ခြင္၊ တာသဘင္ဝယ္၊ မယ့္သွ်င္ မယ္နယ့္မတူဘဲး။ ။ဖ်ားရပ္က်ဴ-ဝီးၿမီေခါင္၊ ရကၡမ႑ိဳင္၊ ရခိုင္ျပည္ေရာက္ ေအာင္တည့္။ ။ တန္ေဆာင္းသည္ျဖဴျဖဴစြင့္၊ ျမင္းမိုရ္ထြဋ္ေခါင္၊ ေလးေယာက္ေမာင္သည္၊ ဘုန္းေခါင္-သိၾကားမင့္လည္း။ ။ ခုခ်က္ခ်င္း-ပို႔ဆက္လွာ၊ ရကၡမွန္ဖူး၊ ေျမာက္ဥ႐ႊီျပည္သာ၌။ ။ မ်ားစြာသည္-႐ႊီလီေလာင္း၊ သိဃၤနဒီ၊ နန္းေတာင္ဆီဝယ္၊ ႐ႊီလီွ။မင္းဆိပ္ေခ်ာင္း၌။ ။ တေသာင္းေသာင္း-ေပ်ာ္ခ်ိန္တြင္၊ တူစံု႐ႈၾကည့္ခ်င္သည္။ ။ သၾကၤန္အခါျမတ္တည့္ေလ။ ။
---------------------

ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္း (အပိုင္း-၃)

 အခန္း (၃)

ရခိုင္သာျခင္းစပ္ဟန္မ်ား (၁)

တစ္ပါဒေခၚ တပိုဒ္ကို အကၡရာေလးလံုးစီ သတ္မွတ္ထားသည္။ ပါဠိသဒၵါက်မ္း႐ို႕၌ကား ထိုသို႔သတ္မွတ္မႈမဟိေခ်။ အကၡရာအေပါင္းကို “ပဒ” ဟူ၍သာ ဆိုလီသည္။ “ပဒ”အေပါင္းကို ဝါက် (စကားခြန္း) ဟူ၍ဆိုသည္။ ထိုေၾကာင့္ ေလးလံုးတပါဒမွာ ထိုဖြဲစပ္နိန္ေသာ စာပိုဒ္ကိုလိုက္၍ သတ္မွတ္ျခင္းသာျဖစ္သည္။

ယင္းသို႔ေလးလံုးတပါဒကို တပုဒ္က်စီကံုး၍ ပါဒေပါင္း မ်ားစြာဖြဲ႔စပ္ ဆက္စပ္ထားျခင္းကို စာပိုဒ္ဟုေခၚတြင္လီသည္။ အေၾကာင္းအရာတခုလံုးကို ယင္းသို႔တပိုဒ္သီးသီးျဖင့္ သီကံုးလွ်င္ “ဧကပိုဒ္” ဟုေခၚသည္။ ပိုဒ္ ပိုဒ္ျပဳ၍စီကံုးလွ်င္ “ပိုဒ္”စံုမည္လီသည္။ ယင္းသို႔စပ္ရာ၌ ေဖာ္ျပပါသံုးပါ၏ကာရန္တစံုယူပံုမွာ ေအက္ပါအတိုင္းျဖစ္လီသည္။

(က) အၾကြင္းထားေပ၊ စကားေနေသာ္၊ ၾကားေလသသူ (၄-၃၂)
(ခ) ေဗာဓိမ႑ိဳင္၊ ခန္းဝါပိုင္ေက၊ ခ်က္႐ိုင္ျပည့္စံု (၄-၃-၂)
(ဂ) တီတီနကၡတ္၊ ႀကံဆံုးျဖတ္၍၊ ပါဒ္ဗဇနာ (၄-၃-၁)

ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္း (အပိုင္း-၂)

အခန္း (၂)

သာျခင္းကဗ်ာစပ္ရန္ ကာရန္မ်ား

သာျခင္း၊ ကဗ်ာစပ္၊ လကၤာစပ္ဆိုရာ၌၊ အစပ္၊ အဆက္အသံုးျပဳေသာကာရန္မ်ားကိုလည္း သိရန္လိုအပ္သည္။ ႐ွိဆရာ႐ို႕က-“ကာရန္ဆဲ့တစ္၊ သတ္ဆစ္ဆယ္ပါး၊ သံုးဆယ့္ငါးႏွင့္၊ တျခားဆယ့္ေျခာက္၊ အက်ည္းေထာက္၍၊ ေျခာက္ဆယ္ေလးသြယ္၊ ကာရန္က်ယ္၏” ဟုစပ္ဆုိျခင္းျပဳထားၾက၏။ ယင္းအဆိုအရ ခြဲျပသိသာႏိုင္၏။

ကာရန္အမည္ႏွင့္ ေရတြက္ပံုအက်ည္း

(က) ကာရန္ဆဲ့တစ္ကား-အ,ကာရန္၊ ဣ၊ ဥ၊ ဧ၊ အဲ၊ ၾသ၊ အိပ္၊ ေအာက္၊ အိုက္,ကာရန္႐ို႕ျဖစ္ၾကသည္။
(ခ) သတ္ဆစ္ဆယ္ပါးကား-က,သတ္၊င၊ စ၊ ည၊ တ၊ န၊ ပ၊ မ၊ ယ၊ ဝ,သတ္ကာရန္႐ို႕ျဖစ္ၾကသည္။
(ဂ) သံုးဆယ့္ငါးပါးႏွင့္ဟူသည္ကား- အ,ကာရႏၱာဒိ၊ ဣ၊ ဥ၊ ဧ၊ အဲ၊ ၾသ၊ အက္၊ အင္၊ အစ္၊ အည္၊ အဉ္၊ အတ္၊ အန္၊ အပ္၊ အမ္၊ ဝ,သတ္၊ အိုကာရႏၱာဒိ႐ို႕ျဖစ္ၾကသည္။ (အဂုအခါ (ဝ္) ဝ,သတ္ကိုအသံုးမျပဳကတ္ဗ်ာယ္။)

၎ေလးမ်ဳိးအနက္ ေနာက္ဆံုးအက်ဥ္းေကာက္ကာရန္(၁၆)ပါးကိုအက်ယ္ေရတြက္လိုက္လွ်င္ (၆၄)သြယ္ ကာရန္ျဖစ္လာသည္။ ေအထက္အက်ယ္ဆံုးကာရန္ဟူ၍ကား မဟိပါဗ်ာယ္။

ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္း (အပိုင္း-၁)

အခန္း (၁)

ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္းစပ္ဟန္ကို ေလ့လာသူ သိဟိရအခ်က္မ်ား

လူေပၚစေခတ္ကတည္းကပင္ ေတးကဗ်ာမ်ားလည္းဆင္းသက္လာပါသည္ဟု ဆိုလီသည္။ စာပီထက္
ကဗ်ာကေ႐ွးက်ပါသိမ့္၏။ ဇာေၾကာင့္ဆိုေသာ္ မြီးဖြားစကပင္ မိခင္သည္
ေတးကဗ်ာကိုဆို၍ အေခ်ကိုေခ်ာ့သည္။ မအိပ္,အိပ္ေအာင္သိပ္၍ အိပ္ေပ်ာ္စီသည္။
ယင္းသို႔ကဗ်ာျဖင့္ မြီးျမဴလာရျခင္းျဖစ္သည္။

မွတ္ခ်က္။ ။ကဗ်ာစပ္ရာ၌ ကာရန္ေနာက္သို႔ဂ်ည္းလိုက္၍ မေရးစပ္သင့္။ အဓိပၸါယ္ေနာက္သို႔လိုက္၍သာ ကာရန္ကိုယူ၍ ရီးစပ္သင့္ပါသည္။

ဥပမာ။
(၁) ကာရန္သာစပ္၍ အဓိပၸါယ္မစပ္ျခင္းမ်ဳိး။
(၂) အဓိပၸါယ္သာစပ္၍ ကာရန္မစပ္ျခင္းမ်ဳိး။
(၃) အဓိပၸါယ္လည္းမစပ္ ကာရန္လည္းမစပ္ျခင္းမ်ဳိး။
(၃) အဓိပၸါယ္လည္းစပ္ ကာရန္လည္းစပ္ျခင္းမ်ဳိး။

ေႏွာင္းအတိတ္ သမိုင္းပံုရိပ္မ်ား

ေႏွာင္းအတိတ္ သမိုင္းပံုရိပ္မ်ား

သူ႕ကၽြန္မခံ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏ ေတာ္လွန္ေရးခရီး

ဘာသာျပန္ဆိုသူ ေမာင္ဦးရွင္ႏွင့္ ေအာင္ေက်ာ္သိန္း

အခ်ိန္ကား ရခိုင္႐ို႕ ထီးက်ိဳးစည္ေပါက္ နန္းမေပ်ာက္မွီကာလ (၁၇၈၄)ခု မတိုင္မီ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ အခ်ိန္ကျဖစ္သည္။

ရခိုင္ျပည္၏ ႏိုင္ငံေရး၊ ျပည္ထဲေရး အထူးသျဖင့္ နန္းတြင္းအေရးအခင္းမ်ားသည္
မျငိမ္မသက္ႏွင့္ အယႈပ္အထီြး ျဖစ္နိန္ေသာကာလ ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ ရာဇပလႅင္ကို
အပိုင္အုပ္စိုးရန္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားအခ်င္းခ်င္း သူတစ္လူ ငါတစ္မ်ိဳးျဖင့္
နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ၾကိဳးပမ္းနိန္ၾကသည္။ ရခုိင္အမ်ိဳးသားအခ်င္းခ်င္းၾကားတြင္
စည္းလံုးညီညြတ္ေရးမွာ အဖတ္ဆယ္မရေအာင္ ျပိဳကြဲလွ်က္ဟိနိန္ပါသည္။
ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ေတာ္၏ အမိန္႕ကို မနာခံေသာ ျမိဳ႕စား နယ္စား မ်ားသည္ သူတလူ
ကုိယ္တမင္း ျဖင့္ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္လွ်က္ ဟိၾကသည္။

ထိုအခ်ိန္တြင္ ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္တခ်ိဳ႕သည္ မိမိႏိုင္ငံႏွင့္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံ
တစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ ဗမာပေဒသရာဇ္ သွ်င္ဘုရင္ထံ လားေရာက္၍
ရခုိင္ျပည္တြင္းအေရးအား ျငိမ္၀ပ္ပီးရန္အတြက္ အကူအညီလားေရာက္ ေတာင္းဆို
ခပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဗမာ ပေဒသရာဇ္သွ်င္ဘုရင္ ဘိုးေတာင္ေမာင္၀ိုင္းသည္
သကၠရာဇ္ ၁၇၈၄ ခုႏွစ္တြင္ ရခိုင္ျပည္အား က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္ၿပီး နန္းရိပ္
ထီးျဖဴကို အလြယ္တကူ သိမ္းပိုက္ရယူႏိုင္ခသည္။ ၎ေနာက္ပိုင္း
ရခိုင္တစ္မ်ိဳးသားလံုးမွာ သူ႕ကၽြန္ဘ၀သို႕ လူလံုးမလွ က်ေရာက္ခၾကရပါသည္။

အစိေကခါဆိုခ မွတ္မိသမွ် ကဗ်ာေခ်တိ (၁)

က်ားဆို။

တမန္းၿပင္ကို လက္ယာရစ္လို႔
ကြန္ပစ္လားဖို႔...။

မဆို။
ပဇြန္ၿဖဴကို ေမမစားလို
ၿဂိဳးသား႐ွာခီ...။

က်ားဆို။
တရက္ေထာင္ေလ တေကာင္မက်
ႏွစ္ရက္ေထာင္ေလ တေကာင္မက်
သံုးရက္အတက္ ၿဂိဳးေခ်ေမာင္
ဘယ္ၿခီသန္းကို တန္းလန္းၿငိယာ။
ကန္ေဘာင္သာမွာ အမြီးႏႈတ္ေက
ဖုတ္စားကတ္ဖို႔...။

မဆို။
ေစ့ေစ့ငင္ ရင္အုံသားကို
ေမစားေမ ေႏွာင္း....။

...............
၂၆.၀၆.၂၀၁၀

ခ်စ္စရာ ရခိုင္ေက်းလက္ေတးကဗ်ာ

ပိေတာက္မေယ ဝင္းဝါ၊ ပန္းမာလာေလ၊
လႊမ္းကာပြင့္ၿပီ၊ မိုးရာသီကို၊ အညီေခၚလွမ္း၊
ေမ႐ို႕မွာေလ၊ ေတာင္ယာစြမ္း၌၊
စိမ္းလန္းၿမေရာင္၊ ငွက္ခါးေတာင္သုိ႔၊
ယာေဖာင္စပါး၊ မ်ဳိးသခြားနန္႔၊ စည္ကားလွေရ
မယ့္ၿမင္ေထြမွာ၊ စိတ္ေခြဝမ္းသာ
ေနာင္ႏွစ္ခါေလ၊ ေကာင္းရာမ်ဳိးစိ၊
အထြီးထြီးကို၊ မယ္ကသိမည္၊
ဟန္စိေလ၊ ဟန္စြေလ။

...............................

ခ်ရားပြင့္ေကာက္
~~~~~~~~~~

ခ်ရားပြင့္ၿဖဴၿဖဴ၊ ပင္ၿမင့္ထက္မွာ၊ မႊီးၾကဴၾကဴ။
မႊီးၾကဴပန္းဆိုင္၊ ႐ြာေတာ္လံုးမွာ၊ သင္းလို႔ၾကိဳင္။
သင္းၾကိဳင္ပန္းပြင့္၊ ပင္ၿခီရင့္ကို လီနန္႔႐ြင့္။
အရီူသွ်င့္သား၊ ေမခ်စ္သူေလ၊ အိုက္ေမ်ာက္သား။
တူတူကၽြန္႐ို႕၊ ခ်ရားပြင့္ၿဖဴ၊ ေကာက္ကတ္ဖို႔။
ခုပင္ယေက၊ ပင္ၿခီရင့္ကို၊ လားကတ္ေမေလ။


(ရခိုင္သားၾကီးစာပီမွ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္၊ ပထမအၾကိမ္ ထုတ္ဝီေရ ဆရာၾကီး ေမာင္ဗသိန္း၏ “ရခိုင္စာအရီးအသားနန္႔ ၿပႆနာမ်ား” စာအုပ္မွထုတ္ႏႈတ္လုိ႔ ေဖာ္ၿပလိုက္ရၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။ ယင္းရခိုင္စာအရီးအသားနန္႔ ၿပႆနာမ်ား စာအုပ္ကို စကိန္ဖတ္လို႔ PDF လုပ္ဖို႔ အစီအစဥ္ဟိပါေရ။ ေယခါမွရာ အၿပည့္အစံုကုိဖတ္ကတ္ပါဖိ။ :P)

ေနာက္က်နိန္ဗ်ာယ္

ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တည္တံ့လာၿပီး
ရကၡိဳင္ထီးနန္း က်ဆံုးခန္းကား
“ဥၾသရီေသာက္” သကၠရာဇ္ေရာက္မွာ
ထီနန္းလည္းေပ်ာက္ စည္တိေပါက္လို႔
စာပီလည္းတံုး လူမ်ဳိးၿပဳန္းေရ။

ေ႐ွ႕သို႔တေခတ္ တိုးၾကည့္လိုက္ေက
ရကၡိဳင္ၿပည္သား လူအမ်ားကို
“ပ်ဴပင္ခုတ္က ပ်ဴငုတ္မက်န္ေစ”
ၾကြီးေၾကာ္လီၿပီး
“ခ်င္းပ်ံ”အမည္ခံ မာယာညာဏ္နန္႔
ရကၡိဳင္လူမ်ဳိး ၿပၿပစ္ၿပဳန္းေအာင္
သတ္ၿဖတ္ၿပန္ခ ဗႏၶဳလ။

ဘလူးမိုက္ကို တိုက္ကတ္ေမ

ကိုယ့္ၿပည္အက်ဳိး ကိုယ့္မ်ဳိးတြက္ဆုိ
တိုက္ပြဲမၿပီး သြီးေခ်ာင္းစီးစီ
အသက္ကိုပီး ဓာကိုသြီးလို႔
အာဂေယာက်္ား ရခိုင္သားဟု
အဖရခိုင္ၿပည္ ရကၡၿမီမွာ
ဘလူးဝင္စား ပမာလားသို႔
မိစၦာေအာက္သား န.အ.ဖ မ်ားကို
အၿမစ္ကိုၿဖဳတ္ အငုတ္မက်န္ေအာင္
လာေဝတိုက္ထုတ္ပစ္ကတ္ေမ။

၂၀-၁၂-၂၀၀၃

လူပ်င္းစာဆို လြမ္းစာငို

လူပ်င္းစာဆို လြမ္းစာငို

အၿခိဳးၾကဴေက နီပူဝင္းဝင္း
ၿပင္းက်င္းက်င္းနန္႔
လူပ်င္းစာဆို အဘိုးအိုေလ
ေတာင္ေပၚထက္က ေမကိုၿမင္ေက
ဘာဘာသန္းဗ်ာယ္
လြမ္းလို႔ ငိုေရ။

(မွတ္ခ်က္။ မူလစာဆိုသွ်င္နာမည္နန္႔ စာအုပ္နာမည္ကို မသိပါဗ်ာယ္။ မွတ္စုစာအုပ္ထဲက ကဗ်ာကိုၿပန္လို႔မွ်လိုက္ၿခင္းသာ ၿဖစ္ပါသည္။)

မြီးသဇင္

မြီးသဇင္

ေတာင္ပုတ္ ေကမွာ
က်ားေသွ် ေက်ာ္လမ္း
ေက်ာင္းပါး ေတာင္မွာ
သဇင္ပန္းကို
လူနမ္းလားယာ
ကိုယ့္ကိုကို ကိုယ့္ကိုခ်စ္ေက
စိတ္ညစ္ေတေလ။
...........................

(မွတ္ခ်က္။ မူလစာဆိုသွ်င္နာမည္နန္႔ စာအုပ္နာမည္ကို မသိပါဗ်ာယ္။ မွတ္စုစာအုပ္ထဲက ကဗ်ာကိုၿပန္လို႔မွ်လိုက္ၿခင္းသာ ၿဖစ္ပါသည္။)

ေဖာက္ၿပန္နိန္ေသာ သတ္ပံုတခု

“ရ”ကိုမႏိုင္ ရခိုင္ကိုမိန္း
ဆို႐ိုးစကား ဟိၿပန္ၿငားလည္း
“ရ”နန္႔“ယ”ကို ခြဲၿခားပိုင္ပိုင္
မေၿပာႏိုင္ေရ ရခိုင္ၿပည္သူ
လူသူတခ်ဳိ႕ အေတြးေဖာက္ၿပန္
Brain မမွန္လို႔ သူ႐ုိ႕ေၿပာသံ
လီသံတိက “မင္း႐ွိ/ေ႐ွ႕မွာ”အစား
“မင္းခ်ိမွာ”လို႔ လီသံထြက္ေက
ရခိုင္သံနန္႔ အမွန္ေရးရန္
သူ႐ို႔႐ွာၿပန္ေက “မင္းၾဟိ”လို႔ရာ
ပ်င္ကတ္ၿပန္ဗ်ာယ္။


“႐ွာေရဖြီေရ” စသည္စကား
ေၿပာၾကားဖို႔က အခ်ိန္က်ေက
မဆီမဆိုင္ သူ႐ို႕တိက
ေရးၿပကတ္စြာ
“႐ွာ”၏အစား “ၾဟာ”လို႔တခါ
ေရးၿပန္လာေက ေဖာက္ၿပန္သူ႐ို႕
သတ္ပံုသစ္။

April 2, 2010 at 5:05pm